Research
Op-ed
Obama versus Netanjahoe
We weten niet wat er twee weken geleden tussen de twee is afgesproken. Wel dat Obama Netanjahoe niet steunt als Israël een aanval op Iran uitvoert zodra dat land een immuniteitszone in gaat. Dat zou neerkomen op: nu, ver vóór Iran de bom heeft.
Maar sinds vorige week weten we ook dat Obama alweer een beetje buigt, door te verklaren dat hij 'de ruimte voor een dialoog snel ziet slinken'. Daartussendoor blijven twee intrigerende mededelingen hangen. Eerst meende John Chipman, directeur van het Londense Instituut voor Strategische Studies, te weten dat Netanjahoe had beloofd dit jaar van een aanval af te zien, in ruil voor Amerikaanse hulp bij een eventuele actie daarna. Een dag later, 8 maart, berichtte de Israëlische krant Ma'ariv dat Obama een Israëlische aanval in (verkiezingsjaar) 2012 inderdaad had afgekocht door Netanjahoe bunkerbommen en tankvliegtuigen te beloven, waarmee Israël die aanval in 2013 wel zou kunnen uitvoeren.
Dat roept de vraag op wie er eigenlijk de lakens uitdeelt. Israël heeft in zijn bestaan liefst 115 miljard dollar aan (alleen al regerings-) hulp van de VS ontvangen. Vrijwel alle hulp is militair, geen land ter wereld kreeg meer. Een vijfde van het Israëlische defensiebudget is Amerikaans geld. Bovendien is de hulp exclusief. Tegen alle gebruiken in mag Israël een kwart aan de eigen wapenindustrie besteden, of aan Amerikaanse technologie. Op dit moment loopt er een tienjarig akkoord dat George Bush in 2007 sloot en dat Israël zo'n drie miljard dollar aan militaire hulp per jaar oplevert. Ondanks de zure relatie tussen de Amerikaanse president en premier Netanjahoe kan Obama het zich niet permitteren om de steun van de pro-Israëlische kiezer op het spel te zetten, maar vriend en vijand weten dat hij zich zwaar gefrustreerd voelt door diens nederzettingenpolitiek en de manier waarop Israël de Republikeinse meningsvorming over de Iraanse atoomdreiging weet te bespelen. En dus die van hem.
De kans dat Israël zal lijden onder de gigantische bezuinigingen die ook de VS staan te wachten, zijn ook miniem. Wat dat betreft kan er eerder van een Israëlische 'zone of immunity' in de Amerikaanse politiek worden gesproken, wat Israël een paar honderd miljoen per jaar scheelt op grond van een uitzonderingsbehandeling.
Nogmaals, je zou zeggen dat Obama de baas is, maar het lijkt er op dat de verhoudingen andersom liggen. Het draait allemaal om de definitie van het Amerikaanse belang. Afgelopen week leek Obama stoer afstand te houden door nog eens te verklaren dat in het Iraanse conflict het Amerikaanse belang voorrang heeft. Maar die afstand is nul. Want, zo stelde onderminister Shapiro onlangs, 'wat vaak over het hoofd wordt gezien, is dat militaire steun aan Israël niet alleen een kwestie van een heel oude band is, maar dat die ook gewoon een nationaal belang van de VS is'.
De Amerikaanse tophoogleraren Stephen Walt en John Mearsheimer (beide sinds 2007 met pek en veren besmeurd om hun kritische standpunt jegens Israël en de in hun ogen overmatige invloed van de pro-Israëllobby) verwerpen deze interpretatie van 'het Amerikaanse nationaal belang'. Dat is maar wat een sterke lobby ervan maakt, vinden ze. Irrationeel bovendien, want het Amerikaanse belang is zeker niet: oorlog met Iran. Niets bij te winnen, vinden ze.
Kopen is in elk geval gevaarlijk, en prijsopdrijvend. Obama moet dat onderhand weten. In 2010 beloofde hij Israël twintig extra JSF-gevechtsvliegtuigen in ruil voor een negentigdagenstop voor de bouw van nederzettingen op de westoever. Ondertussen tart Israël de VS door zelf af en toe wapens aan China en Rusland te leveren, geen vrienden van Obama.
Israël is natuurlijk Noord-Korea niet, maar dat land moet voor Obama een waarschuwing zijn. Onlangs kocht de VS de concessie van Noord-Korea dat het zijn raketproeven zou staken, met de belofte dat er 240.000 ton Amerikaans voedsel naar de hongerlijdende heilstaat zou gaan. Vorige week kondigde Pyongyang aan dat het toch maar besloten had om een 'vredelievende' raket de lucht in te schieten om de geboorte van de Grote Leider Kim il Sung, honderd jaar geleden, te vieren. Wie speelt hier eigenlijk met wie?
